معماری غیرخطی , سازه ی غیرخطی

در دو دهه ی اخیر تعدادی از معماران نامی جهان به سبک خاصی از معماری معروف به معماری سیال یا غیر خطی روی آورده اند . فرم های این نوع معماری دارای سه مشخصه ی مشترک هستند :

فرم توپولوژیک دارند. (توپولوژی شاخه ای از ریاضیات است که در مورد احجام و اشکال کلاسیک و خاصه غیر کلاسیک بحث می کند . توپولوژی بیان می کند سطوح غیر هندسی بصورت بداهی از همان سطوح شناخته شده ی مربع ; مثلث و امثال اینها ساخته شده است.)

**در این پروژه ها از ادوات الکتریکی بطور گسترده استفاده می شود به گونه ای که با ورود به داخل این سازه ها احساس حضور در دنیایی مجازی بر دیدگانمان سنگینی می کند و با تنها یک اشاره به دیوارها شاهد تصاویر مبهم و مختلفی مشابه آنچه در صفحات LCD دیده می شود هستیم.

***در طراحی همه ی این سازه ها از نرم افزار های انیمیشن ساز استفاده می شود شایان ذکر است بدون این برنامه ها طراحی ; ساخت و اجرای ساختمان غیرممکن است .

مسلما از لحاظ هنری فرم این معماری فریبنده و مقبول عام است و خود به تنهایی یک جاذبه ی توریستی یدک می کشد اماآنچه حایزاهمیت است زمان محدود استفاده ازاین زیباییست بعبارت دیگر نمی توان در این نوع سازه ها برای طولانی مدت احساس آرامش کرد . به هر حال این نوع معماری توانسته با زشتی و زیبایی توامان خود را عرضه کند .

این سازه ها معمولا به عنوان نمایشگاه موزه سالن اپرا فرودگاه و مانند اینها به جامعه ارایه می شود .

معماری غیر خطی چیست؟

از دهه ی 1990 میلادی شاهد بروز فرم های عجیب و غریب قارچی شکل معماری هستیم فرم هایی که معماری ساختار شکن در مقابل آن به اسباب بازی بچه گانه می ماند و حتی امروزه هم این سوال مطرح است که آیا معماری ساختارشکن هم معماری است؟

منتقدان معماری نظر خوشایندی به معماری غیر خطی ندارند و آن را سیب زمینی یامعماری آبکی می خوانند.بااین حال شاید هنوز خیلی زود باشد که بتوان از معماری غیرخطی به عنوان یک سبک درمعماری یاد کرد به احتمال زیاداین معماری تنها یک مد گذراست وطراحی وساخت آن به اندازه ای مشکل و پیچیده است که شاید نتوان در دراز مدت آن را ادامه داد .

غیر خطی بودن با کدام هندسه تعریف می شود؟

یک رویه ی غیرخطی اعم از رویه ایست که در راستای مختلف به شدت خمیدگی پیدا کرده است . ور رفتن با چنین اشکالی تنها به کمک برنامه های قدرتمند که اغلب هیچ ربطی به معماری ندارند امکان پذیر است . مثلا موزه ی بیلبایو با نرم افزار CATIA طراحی شده است در حالیکه این برنامه برای استفاده در صنایع هوا _فضا و مکانیک جامدات به بازار عرضه شده است .

در واقع خم ها و منحنی ها مدتها پیش از ظهور نرم افزار های رایانه ای در معماری معاصر وجود داشتند . مثلا فرودگاه نیویورک یا اپرای سیدنی بدون برنامه های کامپیوتری ساخته شده اند . بنابراین می توان آنها رامتفاوت با معماری غیر خطی دانست .خمها ی چشم نوازموجود در این ساختمان ها اولا تابع روابط خشک و غیر قابل انعطاف سازه ای بوده و ازقانون گرانش پیروی می کند ثانیا در هر یک از آنها نوعی ارتباط استعاره ای بین شکل پروزه و دنیایی که در آن زندگی می کنیم مشاهده می شود مانند "گل جزیره ی کشتی" در اپرای سیدنی یا "پرنده ی بلند پرواز" در فرودگاه نیویورک.این در حالیست که رویه های غیر خطی کاملا با مفاهیم معمول ساختمانی بیگانه اند . فرم های غیر خطی محتوای دقیق استعاری ندارند و مانند ابرهای آسمان اشکال متعدد مختلف در آن دیده می شود.

بنیان گذاران معماری غیر خطی

*پل ویریلیو (رییس مدرسه ی تخصصی معماری در پاریس) به نظر ویریلیو این نوع معماری کاملا در تضاد با فرمهای کلاسیک تقارن و روابط ثابت ازپیش تعیین شده است.پایه ی آن ایجادیک پوسته برای محافظت در برابراثرات خارجی است .

**مارکوس نوواک (استاد دانشگاه UCLA امریکا و از پیشگامان نظریه ی دنیای مجازی) عقیده دارد که این معماری باید آبگونه باشد. بنا بر این عبارت "معماری سیال" از 1985 میلادی تاویل یافت.معماری صرفانبایدنقش محافظ راایفاکندبلکه بایدبر اساس قوانین موجود در جهان پیرامون ما شکل وفرم خودراانتخاب کند .

***استفان پرلا

تقریبا در همان ایامی که نوواک مشغول بسط نظریه ی خود بود فیلسوف معروف استفان پرلا نظریه ی ابر سطح را مطرح کرد . این نظریه به دنیای مجازی به مثابه ی فضایی در کنار فضای واقعی نمی نگرد بلکه آن را بازتابی از یک کمیت متعالی می داند که بطور ذاتی در اشیای فیزیکی وجوددارد همان چیزی که حضور آن در معماری نیز بازتاب می یابد.برای تعریف این معماری ابر سطح گونه پرلا به جمله ای از تویوایتو معمار مشهور ژاپنی متوسل می شود :

"پیدایش فن آوری های مختلف ارتباطی به زندگی ما قدری سیالیت بخشیده است هر قدر معماری و فضای شهری بیشتر تحت تاثیر فن آوری ارتباطی قرار گیردتحرک و جنبش بیشتری در آنها ایجاد می شود ."

به هر حال معماری غیر خطی و فضای مفیدی که در داخل ساختمانها ی دارای این معماری ایجاد می شود حاصل تامل فراوان نیست بلکه به روشی نیمه خودکار و به کمک ماشین بوجود می آیند . شکل شبح گونه ی ساختمانهای دارای این معماری تعریف مشخصی را در ذهن تداعی نمی کند . معماران خلاق این معماری از اینکه به یک شی با دید ساختمانی برای زندگی کردن نگاه کنند بسیار فاصله دارند یعنی به جای ساماندهی فضا آن را در هم می ریزند . معماری غیر خطی بازتاب جهان اطراف ماست جهان لایه لایه ای که نقاط مختلف آن با فناوری ارتباط ازراه دور به هم متصل شده اند .

سازه ی غیر خطی

معماری غیر خطی در حال حاضر در دنیا وجود دارد با دقت در سیستم سازه ای این پروژه ها دریافت می شود که در اغلب موارد سازه ی بکار رفته با معماری هیچ سنخیتی(جور بودن) ندارد . سیستمهای سازه ای فعلی ( تیر و ستون ;سازه های خر پایی سازه های پوستی و کابلها )شاید در آینده ی نزدیک قادر به برآوردن نیاز های معماری غیر خطی نباشند دلیل این امر هم عدم تجانس بین این سیستمها با فرمهای پیچیده و توپولوژیک ساختمان های غیر خطی است . شاید بتوان فرم هایی را مشابه به آنچه در ساختمانها ی غیر خطی بکار می روند در طبیعت یافت ولی نمونه های طبیعی معمولادر اثر صلب بودن پایدارند در صورتیکه ساختمانهای غیر خطی بایستی تو خالی باشند و درعین حال فرم خود را حفظ کنند .

بنابراین درحرکت ازخارج به داخل یک حجم بایدبه گونه ای عمل شود که با استفاده از حداقل اعضای داخلی دست و پا گیر و مزاحم دید بصری و حداکثراعضا دررویه (اعم از اعضای گسسته مانند تیر و ستون یا اعضای پیوسته مانند پوسته ها)فرم نهایی ساختمان را ایجاد کرد . این مطلب می تواند موضوع تحقیق دانشمندان و مهندسان سازه قرار گیرد تا با ارایه ی ایده های جدید فاصله ی موجودبین معماری فعلی وعلم مهندسی سازه را برطرف سازد .